Serĉante la bazon, kiu permesis enkonduki Esperanton kaj ĝian movadon en la Ŝtato Paraná, la unuaj geinstruantoj estis Magnus kaj Estela Maria Sondhal kiuj instruis Esperanton en du marbordaj urboj, Paranaguá kaj Guaratuba, kaj en Curitiba; ili estis elmigrintoj el Islando.
La 1-an de Majo 1925 fondiĝis Paraná Esperanto-Grupo, en Curitiba. Inter la fondintoj, samideano Augusto Gonçalves de Castro, laboris por Esperanto disvastigante ĝin dum sia tuta vivo. Li estis la unua prezidanto de nia movado kaj direktis ĝin inter 1925 kaj 1956. Okaze de la balotado de 1956 li estis elektita kiel Honora Prezidanto, kaj tie li restis ĝis lia forpaso.
Nur ekde la jaro 1952 estis trovita dokumentaro kiu permesis al mi raporti pri la gravaj eventoj kaj aktivaĵoj de la E-movado en la Ŝtato: estraraj protokoloj, asembleaj raportoj, inter aliaj.
1952 – Paraná Esperanto-Asocio eldonis la revuon “Esperanto Pinarbaro”, kiu cirkulis dum malmulta tempo.
Dum sesio en la Urba Konsilantejo, la urba konsilanto, Mendes Caldas, prezentis projekton por doni la nomon D-ro Zamenhof al strato proksima al la urbocentro.
1953 – La supre menciita projekto de la urbokonsilanto Mendes Caldas estas aprobita en la 3-a de Januaro 1953.
Estis prezentita de ŝtatdeputito Julio Rocha Xavier, la projekto por rekoni Paraná Esperanto-Asocio kiel Institucion de Publika Utileco, aprobita laŭ leĝo 1240 en la 18-a de Septembro 1953.
Fondita Instruada kaj Kultura Departemento de PEA.
1954 – 14-a Brazila Kongreso de Esperanto, en Curitiba. Partoprenis 289 kongresanoj. Tiu kongreso estis disvastigita inter ĉiuj esperantaj mondmedioj.
1956 – Prezidanto Geraldo Mattos kaj Augusto Gonçalves de Castro (elektita kiel dumviva honora prezidanto).
La balotado por elekti aŭ reelekti la novajn estraranojn estos realigata je ĉiuj du jaroj, la unuan de Majo.
Paranaa Esperanto-Renkontiĝo, en Maringá.
1958 – Prezidanto Attilio Régulus Trevisan.
1962 – Prezidanto Gert Drucker.
1968 – La Urba Konsilantaro aprobis Paraná Esperanto-Asocio kiel Institucion de Publika Utileco. Leĝo 3316 de la 18-a de Septembro 1968.
1972 – 7-a Esperanto-Seminario, sub la aŭspicio de Kultura Kooperativo de Esperantistoj, realigita en Curitiba. Organizis la lokan komitaton Geraldo Mattos. Okaze de la seminario oni inaŭguris monumenton al Zamenhof, donaco de la aŭspicianta Kooperativo. Nuntempe ĝi situas flanke de la preĝejo “Nossa Senhora do Perpétuo Socorro”, proksime al la strato Zamenhof.
1975 – Jubileo de Paraná Esperanto-Asocio.
1979 – Elementaj E-kursoj.
1982 – Prezidanto Itacir Luchtenberg.
1984 – 2-a Sudbrazila Esperanto-Renkontiĝo, en Curitiba.
1984 – Prezidanto Espedita de Castro Feitosa.
1986 – 22-a Brazila Kongreso de Esperanto, en Curitiba.
1988 – Prezidanto Jorge Teles.
1990 – Prezidanto Gloria Lucia Perine.
1991 - Paranaa Esperanto-Renkontiĝo, en Castro.
1992 - Prezidanto Edmundo Mario Tissori.
1993 – Paranaa Esperanto-Renkontiĝo, en Curitiba.
1994 – Prezidanto GloriaLucia Perine.
Per nova statuto ŝanĝiĝas la nomo de la Asocio, kiu nun estas Paranaa Esperanto-Asocio. Ĝi reprezentas nun, laŭ tiu nova statuto, la esperantan movadon en la Ŝtato Paraná.
1995 – 2-a Seminario de Esperanto, en Curitiba.
1996 – Prezidanto Caiubi Muniz.
1997 - 33-a Brazila Kongreso de Esperanto, en Curitiba.
1998 – Prezidanto Gloria Lucia Perine.
Geraldo Mattos, estrarano de nia Asocio, estis elektita prezidanto de la Akademio de Esperanto, fondita en 1905 okaze de la 1-a Universala Kongreso de Esperanto en “Boulogne-sur Mer”, Francio.
-
2001 – Paranaa Esperanto-Renkontiĝo, en Campo Largo.
2002 – Internacia Kongreso de la Esperanta Junularo – TEJO, en Pato Branco.